Przemysł. Przemysł pol. uległ w okresie I wojny świat. znacznym zniszczeniom (z wyjątkiem ziem zaboru pruskiego); bezpośrednio po odzyskaniu niepodległości przystąpiono do jego odbudowy, zakończonej w zasadzie 1923, rozpoczął się też proces integracji wytwórczości w skali całego kraju; produkcja globalna 1922–38 wzrosła o połowę, jednak jej wielkość (1938) nie przekroczyła poziomu 1913, a w przeliczeniu na 1 mieszkańca nawet zmalała o ok. 15%. Rozwój produkcji przem. przebiegał cyklicznie; najszybszy wzrost nastąpił 1926–29 i 1936–39, najgłębszy spadek — 1924–25 i 1930–32. Dokonywała się powolna zmiana struktury przemysłu: malało znaczenie tradycyjnych działów (górnictwo, włókiennictwo, hutnictwo) na rzecz stopniowo rozwijanych nowych gałęzi (przemysły: zbrojeniowy, elektrotechniczny, środków transportu, chemiczny). Dużą rolę w rozwoju przemysłu odgrywało państwo oraz kapitał zagr. (1935 stanowił 32% kapitałów spółek akcyjnych), co wynikało gł. ze słabości pol. kapitału prywatnego. W okresie II wojny świat. na ziemiach włączonych do Rzeszy cały przemysł należący do obywateli pol. został skonfiskowany; w GG część fabryk pozostała w rękach pol., jednak pod kontrolą niem. zarządców; na obszarach okupowanych IX 1939–VI 1941 przez ZSRR wielki i średni przemysł został przejęty przez władze sowieckie. Niemcy stopniowo przestawili produkcję pol. fabryk na potrzeby zbrojeniowe i włączyli je w ogólnoniem. system produkcji, a zakłady zbędne z punktu widzenia potrzeb wojennych zniszczyli. Globalna produkcja znacznie spadła, wzrosło jednak wydobycie surowców (zwł. węgla kam., ropy naftowej, gazu ziemnego) oraz produkcja zbrojeniowa. W końcowym okresie wojny Niemcy przystąpili do masowego wywożenia urządzeń produkcyjnych z ziem pol. i niszczenia zakładów przem.; w efekcie działań wojennych i okupacji przemysł poniósł ogromne straty. Na Ziemiach Zachodnich i Północnych, przyłączonych do Polski po wojnie, przemysł był znacznie bardziej rozwinięty niż na zabranych przez ZSRR terenach zabużańskich; uległ on jednak dużym zniszczeniom wskutek działań wojennych i demontowania fabryk przez wojska sowieckie. W rezultacie zdolności produkcyjne przemysłu ziem pol. były znacznie niższe niż 1938. Zakłady produkcyjne zostały już 1945 przejęte pod Tymczasowy Zarząd Państw., chociaż formalne upaństwowienie (nacjonalizacja) nastąpiło dopiero I 1946. Początkowo rząd koncentrował się na odbudowie najmniej zniszczonych fabryk, co pozwalało na wzrost produkcji przy stosunkowo niskich nakładach inwestycyjnych. Dopiero od 1949 przystąpiono do forsownej budowy nowych zakładów przem., dając pierwszeństwo fabrykom nastawionym na produkcję dóbr inwestycyjnych, a od 1950 również zakładom zbrojeniowym (co wiązało się z wybuchem wojny w Korei). Udział wydatków na rozbudowę przemysłu ciężkiego w wydatkach inwestycyjnych stopniowo powiększał się (tzw. industrializacja socjalist.); 1954–58 nacisk inwestycyjny w przemyśle ciężkim został zmniejszony, a część nakładów skierowano do przemysłu dóbr konsumpcyjnych; 1959 powrócono do programu industrializacji socjalist. i dopiero dojście do władzy ekipy E. Gierka 1970 przyniosło preferencje dla przemysłu dóbr konsumpcyjnych; ponowna forsowna rozbudowa przemysłu ciężkiego 1973–76 w znacznym stopniu opierała się na kredytach z państw kapitalistycznych. Wkrótce jednak trudności polit. i finansowe stały się przyczyną kolejnego zmniejszenia nakładów inwestycyjnych i bardziej równomiernego rozłożenia ich między wytwórczość inwestycyjną i konsumpcyjną. Polityka ta utrzymała się do 1989. O wyborze zasadniczych kierunków rozwoju produkcji przem. w Polsce przez cały okres powojenny decydowały władze ZSRR. W 1945–89 liczba fabryk i wielkość produkcji przem. znacznie wzrosły, jednak postęp dokonywał się gł. w zakresie ilości produkowanych towarów i rozszerzania ich asortymentu, a nie w dziedzinie jakości i nowoczesności. Dopiero reforma systemu gosp. (od 1990) i proces przechodzenia do gospodarki rynkowej wymusiły przekształcenia i zmiany w pol. przemyśle. Mimo że globalny spadek produkcji przem. występujący w 2. poł. 1989 pogłębił się 1990 (produkcja sprzedana była niższa o 24%), wzrosła (o ok. 8%) produkcja w sektorze prywatnym — jego udział w produkcji sprzedanej przemysłu wynosił 18,3% (16,2% w 1989). W tym czasie spadek produkcji był niższy w gałęziach surowcowo-zaopatrzeniowych (np. w przemyśle metalurgicznym o 19,7%, paliwowo-energ. o 22,1%) niż wytwarzających dobra konsumpcyjne (przemysł lekki — spadek o 33,8%, spoż. — o 23,7%), co było naturalną konsekwencją konkurencji towarów importowanych, początkowo gł. konsumpcyjnych. Nastąpił duży wzrost zapasów wyrobów gotowych. Powoli zaczęła zmieniać się struktura gałęziowa i branżowa przemysłu: zmniejszył się udział sprzedaży górnictwa węgla kam., przemysłu włók., zwiększył się udział hutnictwa żelaza oraz przemysłu maszyn. (przy istotnym spadku sprzedaży maszyn i urządzeń budowlanych), a także branż będących tzw. nośnikami postępu techn. (wzrost z 6,9% do 7,4%). Produkcja tylko nielicznych wyrobów była większa niż 1989, m.in. telewizorów kolorowych (o 42,6%), czekolady i wyrobów czekoladowych (o 30,4%), robotów kuchennych (o 22%), konserw mięsnych (o 18%), lodówek i zamrażarek (o 17%), papierosów (o 12%). Rentowność przedsiębiorstw kształtowała się na poziomie 31%. W 1991 nadal pogłębiał się spadek produkcji przem. (o 11,9%) i nakładów inwestycyjnych; do ok. 6% obniżyła się rentowność przedsiębiorstw zwłaszcza państw., m.in. wskutek wysokich stóp procentowych kredytów inwestycyjnych i dużych obciążeń podatkowych. Nadal zwiększał się udział sektora prywatnego w globalnej produkcji. Od 1992 następuje poprawa sytuacji gosp., przedsiębiorstwa powoli zaczynają dostosowywać jakość i asortyment towarów do wymogów rynku; wzrasta produkcja sprzedana przemysłu — o 3,9% w 1992, 6,4% w 1993, 12,1% w 1994, 1998–2002 w niższym tempie (ok. 3,1%), w 2003 o 8,4% oraz produkcja globalna (o 1,6% w 1992, o 8,1% w 1993, o 12,7% w 2000), przy czym w sektorze państw. i spółdz. nastąpił spadek produkcji (o 6,5% w 1992, o 5,5% w 1993, osiągając poziom 22,4% produkcji sprzedanej w 2002). Zwiększył się udział sektora prywatnego (do 36,6% w 1993, do 77,6% w 2002) w produkcji sprzedanej przemysłu. Nastąpiły dalsze zmiany strukturalne: z 10% (1992) do 17% (1993) wzrósł udział produkcji dóbr inwestycyjnych, spadł z 52% do 45% towarów zaopatrzeniowych, na poziomie 38% utrzymał się udział produkcji konsumpcyjnej. W strukturze produkcji sprzedanej przemysłu największą dynamikę wykazywał przemysł paliwowo-energ. (zwł. paliw płynnych i górnictwo gazu ziemnego) oraz spoż. (gł. cukr., spirytusowy, tytoniowy, olejarski i koncentratów spoż.). Zmniejszyła się rola przemysłu metalurgicznego, gł. wskutek spadku produkcji w przemyśle metalurgii żelaza i stali, wzrosła do 13,7% produkcji średnich przedsiębiorstw przem. (powyżej 49 pracowników) — branż będących tzw. nośnikami postępu technicznego.
W 2003 wyższy poziom produkcji niż w roku poprzednim zanotowano w 20 (z 29) działach przemysłu; dynamicznie rozwijała się produkcja pojazdów mech., przyczep i naczep (wzrost o 30,7% w porównaniu z 2002), maszyn i aparatury elektrycznej (22,6%), mebli i pozostałej działalności produkcyjnej (20,4%), wyrobów gumowych i z tworzyw sztucznych (20,3%); dalszy spadek wystąpił w górnictwie i kopalnictwie (3,6%, 2003), produkcji skór i wyrobów ze skóry (7,5%), pozostałego sprzętu transp. (6,9%), odzieży i wyrobów futrzarskich (5,1%). Wskaźnik rentowności obrotu brutto w 2003 wyniósł 2,9% (wzrost o 2,4% w porównaniu z 2002).
W nowych warunkach ekon. wystąpiła konieczność eliminacji nieefektywnych przedsiębiorstw. Za priorytetową uznano restrukturyzację przemysłu wydobywczego, gł. górnictwa węgla kam. (Górnośląski Okręg Przemysłowy, Dolnośląskie Zagłębie Węgla Kamiennego), hutnictwa, energetyki oraz znajdującego się w b. trudnej sytuacji, wobec braku zamówień rządowych, przemysłu zbrojeniowego.
W okresie transformacji nastąpiły także zmiany struktury przestrzennej przemysłu: 1989 największy udział w produkcji sprzedanej przemysłu miały woj.: katowickie, warsz. i łódzkie, 1998 — katowickie, warsz. i poznańskie, a 2001 prawie 1/2 krajowej produkcji sprzedanej przemysłu pochodziła z woj.: mazowieckiego, śląskiego i wielkopolskiego. Szczególnie istotne zmiany dotyczą obszarów najbardziej uprzemysłowionych, tj. okręgów przem., bowiem nastąpił przyspieszony proces odprzemysłowienia niektórych obszarów, wyrażający się zmniejszaniem przestrzeni przemysłowej. Stopniowa likwidacja nierentownych zakładów przem. oraz utrata rynków zbytu na surowce przyczyniły się do zaniku takich okręgów jak: tarnobrzeski, turoszowski, koniński czy sudecki. Trudności adaptacji do warunków gospodarki rynkowej oraz zmiany struktury funkcjonalnej dużych miast spowodowały zmniejszenie się powierzchni przem. m.in. okręgów: opolskiego, bydgoskiego, gdańskiego, wrocławskiego, łódzkiego i krakowskiego.
W rezultacie przez ostatnie dwudziestolecie XX w. liczba okręgów zmniejszyła się z 24 do 15 i zajmują one obecnie ok. 32 tys. km2 (82 tys. km2 na pocz. lat 80.), skupiając ok. 14 mln mieszk. (21,3 mln) i 1,7 mln osób pracujących w przemyśle (ok. 2,6 mln). Szybsza restrukturyzacja i modernizacja produkcji przem. (większa naukochłonność i nowoczesność) występuje w okręgu warsz. i okręgu poznańskim, co znajduje odzwierciedlenie ich w większej atrakcyjności inwestycyjnej dla inwestorów krajowych i zagranicznych. Wolniejsze przemiany zachodzą w okręgach położonych na południu kraju. W ostatnim dziesięcioleciu wystąpił również proces kształtowania się nowej przestrzeni przem., uzależnionej od działania czynników lokalizacji właściwych dla gospodarki rynkowej (tanie grunty, dostępność komunik., zaplecze kadrowe, stan środowiska). Pojawiły się również nowe czynniki lokalizacyjne: tworzenie specjalnych stref ekon. (SSE), różnorodne zachęty inwestycyjne ze strony gmin, w których występowało strukturalne bezrobocie, regionalne programy pomocowe, gł. Unii Europejskiej.
Rzemiosło. Rzemiosło odgrywało ważną rolę w gospodarce II RP. Po odzyskaniu niepodległości szybko wzrastała liczba warsztatów (wolniejsze tempo na wschodzie Polski — wojna pol.-bolszewicka 1919–20) i zatrudnionych w rzemiośle; 1928 istniało ok. 320–450 tys. warsztatów, w których pracowało ok. 1 mln osób (więcej niż w górnictwie, hutnictwie i zakładach przem. zatrudniających powyżej 20 pracowników); kryzys gosp. 1929–35 spowodował: likwidację części zakładów, zwłaszcza budowlanych, bednarskich, kowalskich, krawieckich, szewskich, w mniejszym stopniu spoż., zmniejszenie wartości obrotów o ok. 60%, spadek liczby zatrudnionych o ok. 80%. Ożywienie gosp. przyniosło otwarcie nowych zakładów (1937 było ich ponad 370 tys.) i wzrost produkcji (do ok. 3 mln zł); rozwijały się gł. rzemiosła spoż., odzież. i bud.; najwięcej zakładów rzemieślniczych (1937) było w woj. warsz. (62 tys., łącznie z Warszawą), kiel. (48 tys.), lubel. i poznańskim, najmniej (po 9 tys.) — w woj. tarnopol. i nowogródzkim. Rzemieślnicy byli zrzeszeni w cechach (4041 w 1935) lub izbach rzemieślniczych, podległych utworzonemu 1933 Związkowi Izb Rzemieślniczych. II wojna świat. i okupacja wyrządziły rzemiosłu ogromne szkody; straty personalne na terenach zajętych przez III Rzeszę wynosiły ok. 65%, a potencjału produkcyjnego — 50%. Odbudowę rzemiosła w Polsce rozpoczęto w miarę wyzwalania ziem pol. spod okupacji niem.; wznawiały działalność cechy i izby; organizowaniem rzemiosła kierował Departament Rzemiosł i Przemysłu Lud.; do zakończenia wojny uruchomiono kilkadziesiąt tysięcy warsztatów; ich liczba szybko rosła, jednak tzw. bitwa o handel i wprowadzenie w życie gospodarki nakazowo-rozdzielczej (plan 6-letni) oraz związane z tym działania, których celem było wyeliminowanie wszelkiej własności prywatnej z gospodarki, doprowadziły do zamknięcia znacznej części zakładów rzemieślniczych; po okresie represji pozostało ok. 80 tys. warsztatów (25%); od 1956, mimo ciągle zmieniającej się polityki wobec rzemiosła, liczba zakładów stale wzrastała (147 tys. — 1957, 227 tys. — 1980), szczególnie intensywnie 1985–89 (z 326 tys. do ok. 600 tys.). Zwiększyło się również zatrudnienie, z 208 tys. osób pracujących w zakładach rzemieślniczych 1960 do 1,2 mln osób 1989; w znacznie mniejszym tempie przybywało uczniów (państw. szkolnictwo zaw.); 1988 było ich 95 tys. (1960 — 44 tys.). Powoli zmieniała się struktura branżowa rzemiosła; 1988 przeważały rzemiosła przem. (58,6% wartości sprzedaży rzemiosła), zwłaszcza metal., spoż., drzewne, odzież. oraz rzemiosła budowlanego (38,0%). Rzemiosło jako element tzw. obcy ideologicznie nie miało dostępu do dobrych surowców i materiałów; zajmowało się gł. „zagospodarowaniem odpadów”, posługując się najczęściej maszynami wycofywanymi z produkcji z zakładów państw.; towary oferowane przez rzemiosło były na ogół słabej jakości, a duży popyt przy ciągłych niedoborach dóbr i usług na rynku nie wymuszał poprawy. Do 1990 rzemieślnicy mieli obowiązek zrzeszania się w cechach (1988 było ich 452) lub spółdzielniach (1988 — 562) podlegających 25 izbom rzemieślniczym lub bezpośrednio Związkowi Rzemiosła Pol.; działające hurtownie zaopatrzenia rzemiosła również podlegały izbom; kandydaci do poszczególnych zawodów, aby prowadzić samodzielnie warsztat, musieli mieć kwalifikacje potwierdzone dyplomem z cechu; w zakładach mogło pracować do 15 osób.
Wraz z wprowadzaniem reform systemowych w pol. gospodarce (1990) zniesiono obowiązek zrzeszania się, odstąpiono od wymogu posiadania potwierdzonych przez cech kwalifikacji, nie określono listy zawodów uznawanych za rzemieślnicze; zatarła się granica między rzemiosłem a innymi formami działalności gospodarczej. Jednocześnie drogi i trudno dostępny kredyt, brak możliwości skorzystania z preferencyjnych kredytów zagr. (zbyt duże minimalne kwoty — ok. 100 tys. dol. USA, skomplikowana procedura), niestabilność polityki celnej oraz brak wspomagania ekon. małych firm prywatnych spowodował zahamowanie rozwoju rzemiosła. Dodatkową przyczyną kryzysu była utrata więzi kooperacyjnych z wielkimi zakładami przem., z którymi część warsztatów współpracowała od lat, oraz utrata rynków zbytu w krajach byłego RWPG. W efekcie liczba zakładów rzemieślniczych gwałtownie spadła 1993 do ok. 270 tys. (najwięcej zakładów zamknięto w małych ośr.); nastąpiło znaczne ograniczenie potencjału produkcyjno-usługowego istniejących firm; zmalała liczba zatrudnionych w 1 zakładzie; wzrosła natomiast liczba uczniów (ok. 200 tys. osób uczyło się 126 zawodów, w 60 tys. warsztatów, 1993). Najwięcej rzemieślniczych zakładów produkcyjnych, przetwórczych i usługowych było w branży budowlanej (35%, 1992) oraz metal., drzewnej, odzież., chem., środków transportu (części samochodowe) i spożywczej. W 2003 Związek Rzemiosła Pol. (największa organizacja rzemieślnicza w kraju) zrzeszał ponad 300 tys. przedsiębiorstw, 490 cechów, 271 spółdzielni rzemieślniczych, 27 izb rzemiosła i przedsiębiorczości.
piątek, 22 kwietnia 2011
czwartek, 21 kwietnia 2011
Gospodarka Narodowa
całokształt wzajemnie powiązanych podmiotów gospodarczych działających na obszarze danego kraju. W zależności od przedmiotu działalności podmioty te przyporządkowane są określonym działom, gałęziom i branżom gospodarki. Gospodarka narodowa Polski dzieli się na następujące działy: przemysł, budownictwo, rolnictwo, leśnictwo, transport i łączność, handel, gospodarka komunalna, gospodarka mieszkaniowa, nauka, oświata, kultura, służba zdrowia i opieka społeczna, administracja państwowa, wymiar sprawiedliwości, ochrona porządku publicznego i obronność. Strukturę gospodarki narodowej można przedstawić także w ujęciu sektorowym: działalność wytwórcza związana z pozyskiwaniem zasobów przyrody (przemysł wydobywczy, rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo), działalność wytwórcza związana z przetwarzaniem zasobów przyrody (przemysł przetwórczy, budownictwo), usługi (wszystkie pozostałe, wymienione poprzednio dziedziny działalności.
EKD - (Europejska Klasyfikacja Działalności) usystematyzowany zbiór rodzajów działalności społeczno-gospodarczych, służący do klasyfikacji danych w zakresie poszczególnych dziedzin statystyki, a także klasyfikacji przedsiębiorców na potrzeby rejestru jednostek gospodarczych REGON Podstawową jednostką klasyfikującą podmioty gospodarcze w niniejszym opracowaniu jest klasa, jako zbiór podmiotów gospodarczych o podobnym przedmiocie działalności usystematyzowanych według Europejskiej Klasyfikacji Działalności (EKD). W niniejszym opracowaniu wymiennie używana będzie również nazwa branża na określenie klasy EKD. Klasyfikacja EKD jest od roku 1993 obowiązującą, jeżeli chodzi o charakterystykę rodzaju działalności podmiotów gospodarczych w Polsce. Zastąpiła ona stosowaną dotychczas Klasyfikację Gospodarki Narodowej (KGN). Podstawową różnicą obu klasyfikacji jest to, że KGN miał charakter podmiotowy - jednostką klasyfikacyjną był podmiot gospodarczy, natomiast EKD ma charakter przedmiotowy – jednostką klasyfikacyjną jest rodzaj działalności prowadzonej przez podmioty. Funkcjonująca w Polsce Europejska Klasyfikacja Działalności została opracowana na podstawie wydawnictwa Biura Statystycznego Europejskiej Wspólnoty EUROSTAT (Nomenclatures des Activites de Communite Europeene – NACE rev. 1). Europejska Klasyfikacja Działalności jest pięciopoziomową klasyfikacją z jednym dodatkowym poziomem pośrednim dla niektórych rodzajów działalności. EKD systematyzuje wszystkie podmioty gospodarcze działające w Polsce. Poziom pierwszy noszący nazwę sekcji dzieli ogólną zbiorowość przedsiębiorstw na 17 kategorii rodzajów działalności, grupujących czynności związane ze sobą z punktu widzenia tradycyjnie ukształtowanego, ogólnego podziału pracy. Kategorie te oznaczone są jednoliterowym kodem alfabetycznym. Poziom pośredni nazwany podsekcją występuje tylko w sekcjach obejmujących działalność przemysłową. Poziom ten oznaczony jest dwuliterowym kodem alfabetycznym. Poziom drugi noszący nazwę działu dzieli ogólną zbiorowość na 60 kategorii rodzajów działalności, grupujących czynności według cech, które mają zasadnicze znaczenie zarówno przy określaniu stopnia podobieństwa, jak i przy rozpatrywaniu powiązań występujących w gospodarce narodowej. Poziom ten jest oznaczony dwucyfrowym kodem numerycznym. Poziom trzeci noszący nazwę grupy dzieli ogólną zbiorowość na 222 kategorie rodzajów działalności dających się wyodrębnić z punktu widzenia stosowanego procesu produkcyjnego, przeznaczenia produkcji, charakteru usługi lub odbiorcy tej usługi. Poziom ten oznaczony jest trzycyfrowym kodem numerycznym.
Poziom czwarty noszący nazwę klasy obejmuje 512 kategorii rodzajów działalności. Dają się one wyodrębnić ze względu na specjalizację procesu produkcyjnego lub działalności usługowej. Poziom ten oznaczony jest czterocyfrowym kodem numerycznym.
Poziom piąty noszący nazwę podklasy, został wprowadzony w celu wyodrębnienia rodzajów działalności charakterystycznej dla gospodarki polskiej. Poziom ten oznaczony jest sześciocyfrowym kodem numerycznym
EKD - (Europejska Klasyfikacja Działalności) usystematyzowany zbiór rodzajów działalności społeczno-gospodarczych, służący do klasyfikacji danych w zakresie poszczególnych dziedzin statystyki, a także klasyfikacji przedsiębiorców na potrzeby rejestru jednostek gospodarczych REGON Podstawową jednostką klasyfikującą podmioty gospodarcze w niniejszym opracowaniu jest klasa, jako zbiór podmiotów gospodarczych o podobnym przedmiocie działalności usystematyzowanych według Europejskiej Klasyfikacji Działalności (EKD). W niniejszym opracowaniu wymiennie używana będzie również nazwa branża na określenie klasy EKD. Klasyfikacja EKD jest od roku 1993 obowiązującą, jeżeli chodzi o charakterystykę rodzaju działalności podmiotów gospodarczych w Polsce. Zastąpiła ona stosowaną dotychczas Klasyfikację Gospodarki Narodowej (KGN). Podstawową różnicą obu klasyfikacji jest to, że KGN miał charakter podmiotowy - jednostką klasyfikacyjną był podmiot gospodarczy, natomiast EKD ma charakter przedmiotowy – jednostką klasyfikacyjną jest rodzaj działalności prowadzonej przez podmioty. Funkcjonująca w Polsce Europejska Klasyfikacja Działalności została opracowana na podstawie wydawnictwa Biura Statystycznego Europejskiej Wspólnoty EUROSTAT (Nomenclatures des Activites de Communite Europeene – NACE rev. 1). Europejska Klasyfikacja Działalności jest pięciopoziomową klasyfikacją z jednym dodatkowym poziomem pośrednim dla niektórych rodzajów działalności. EKD systematyzuje wszystkie podmioty gospodarcze działające w Polsce. Poziom pierwszy noszący nazwę sekcji dzieli ogólną zbiorowość przedsiębiorstw na 17 kategorii rodzajów działalności, grupujących czynności związane ze sobą z punktu widzenia tradycyjnie ukształtowanego, ogólnego podziału pracy. Kategorie te oznaczone są jednoliterowym kodem alfabetycznym. Poziom pośredni nazwany podsekcją występuje tylko w sekcjach obejmujących działalność przemysłową. Poziom ten oznaczony jest dwuliterowym kodem alfabetycznym. Poziom drugi noszący nazwę działu dzieli ogólną zbiorowość na 60 kategorii rodzajów działalności, grupujących czynności według cech, które mają zasadnicze znaczenie zarówno przy określaniu stopnia podobieństwa, jak i przy rozpatrywaniu powiązań występujących w gospodarce narodowej. Poziom ten jest oznaczony dwucyfrowym kodem numerycznym. Poziom trzeci noszący nazwę grupy dzieli ogólną zbiorowość na 222 kategorie rodzajów działalności dających się wyodrębnić z punktu widzenia stosowanego procesu produkcyjnego, przeznaczenia produkcji, charakteru usługi lub odbiorcy tej usługi. Poziom ten oznaczony jest trzycyfrowym kodem numerycznym.
Poziom czwarty noszący nazwę klasy obejmuje 512 kategorii rodzajów działalności. Dają się one wyodrębnić ze względu na specjalizację procesu produkcyjnego lub działalności usługowej. Poziom ten oznaczony jest czterocyfrowym kodem numerycznym.
Poziom piąty noszący nazwę podklasy, został wprowadzony w celu wyodrębnienia rodzajów działalności charakterystycznej dla gospodarki polskiej. Poziom ten oznaczony jest sześciocyfrowym kodem numerycznym
środa, 20 kwietnia 2011
Charakterystyka promocji turystyki w latach 1999‑2000
Podstawą działań promocyjnych UKFiT, a później POT w latach 1999‑2000 były: „Plan promocji UKFiT na rok 1999” oraz „Plan promocji UKFiT na rok 2000”. Środki finansowe na realizację programu pochodziły z budżetu państwa i figurowały w odpowiedniej pozycji budżetu UKFiT. Plany promocji określały również wysokość środków finansowych z budżetu państwa przeznaczonych na realizację poszczególnych zadań zawartych w planach. W działaniach programowych i planistycznych wykorzystywano opracowania i dokumenty przygotowane przez ekspertów PHARE TOURIN, Instytut Turystyki, materiały od dyrektorów POIT‑ów i opinie przedstawicieli branży turystycznej. Jednak żaden z przygotowanych materiałów nie uzyskał statusu dokumentu wyznaczającego kierunki polityki administracji rządowej.
Podstawowe prognozy i założenia rozwoju społeczno‑gospodarczego
Prognozy na najbliższe dziesięciolecia mówią o możliwym wzroście produktu krajowego brutto od 5% do 5,4% rocznie w ciągu następnych czterech lat, przy wzroście spożycia indywidualnego o 5%. Wskaźniki ukazują możliwość znacznego wzrostu krajowego popytu na usługi turystyczne i transportowe. Prognozowany spadek inflacji poniżej 4,5% w 2003 roku powinien sprzyjać wzrostowi inwestycji w rozwój produktu turystycznego.
Strategia rozwoju gospodarczego państwa na lata 2000‑2010 wyznacza dwa naczelne cele społeczno‑gospodarcze:
zapewnienie wysokiego średniego tempa rozwoju gospodarki i systematyczne redukowanie różnic rozwojowych między Polską a krajami Unii Europejskiej,
wyraźne zwiększenie zdolności i skłonności przedsiębiorstw do tworzenia produktywnych miejsc pracy, tak aby można było zmniejszyć skalę bezrobocia – jawnego i ukrytego.
Dla rozwoju turystyki i gospodarki turystycznej szczególne znaczenie ma efektywne wdrażanie przez rząd trzech priorytetów:
zrównoważonego rozwoju społeczno‑gospodarczego, z zachowaniem dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego,
zapewnienia poprawy stanu bezpieczeństwa publicznego i wsparcia dla najuboższych grup społecznych,
walki z bezrobociem.
Priorytety te znalazły pełne rozwinięcie w następujących dokumentach rządowych:
Polska 2025. Długookresowa strategia trwałego i zrównoważonego rozwoju.
Koncepcja średniookresowego rozwoju gospodarczego kraju do 2002 roku.
Narodowa strategia wzrostu zatrudnienia i rozwoju zasobów ludzkich w latach 2000‑2006.
Wstępny Narodowy Plan Rozwoju 2000‑2002.
Kierunki działań rządu wobec małych i średnich przedsiębiorstw.
Pakt dla rolnictwa i terenów wiejskich.
Spójna polityka strukturalna rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa.
Nowa polityka ekologiczna państwa.
Założenia polityki transportowej państwa na lata 2000‑2015 dla realizacji zrównoważonego rozwoju kraju.
Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju.
Narodowa strategia rozwoju regionalnego 2001‑2006.
Programy te wyznaczają kierunki zmian w sferach szczególnie istotnych dla poprawienia wizerunku Polski oraz jakości infrastruktury wykorzystywanej przez turystów. Ich realizacja ma także istotne znaczenie dla skuteczności promocji turystyki przyjazdowej do Polski.
Dla promocji turystyki polskiej szczególne znaczenie ma Ramowy program promocji akcesji Polski do UE, realizowany i koordynowany przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych w latach 2000‑2002.
Strategia rozwoju gospodarczego państwa na lata 2000‑2010 wyznacza dwa naczelne cele społeczno‑gospodarcze:
zapewnienie wysokiego średniego tempa rozwoju gospodarki i systematyczne redukowanie różnic rozwojowych między Polską a krajami Unii Europejskiej,
wyraźne zwiększenie zdolności i skłonności przedsiębiorstw do tworzenia produktywnych miejsc pracy, tak aby można było zmniejszyć skalę bezrobocia – jawnego i ukrytego.
Dla rozwoju turystyki i gospodarki turystycznej szczególne znaczenie ma efektywne wdrażanie przez rząd trzech priorytetów:
zrównoważonego rozwoju społeczno‑gospodarczego, z zachowaniem dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego,
zapewnienia poprawy stanu bezpieczeństwa publicznego i wsparcia dla najuboższych grup społecznych,
walki z bezrobociem.
Priorytety te znalazły pełne rozwinięcie w następujących dokumentach rządowych:
Polska 2025. Długookresowa strategia trwałego i zrównoważonego rozwoju.
Koncepcja średniookresowego rozwoju gospodarczego kraju do 2002 roku.
Narodowa strategia wzrostu zatrudnienia i rozwoju zasobów ludzkich w latach 2000‑2006.
Wstępny Narodowy Plan Rozwoju 2000‑2002.
Kierunki działań rządu wobec małych i średnich przedsiębiorstw.
Pakt dla rolnictwa i terenów wiejskich.
Spójna polityka strukturalna rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa.
Nowa polityka ekologiczna państwa.
Założenia polityki transportowej państwa na lata 2000‑2015 dla realizacji zrównoważonego rozwoju kraju.
Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju.
Narodowa strategia rozwoju regionalnego 2001‑2006.
Programy te wyznaczają kierunki zmian w sferach szczególnie istotnych dla poprawienia wizerunku Polski oraz jakości infrastruktury wykorzystywanej przez turystów. Ich realizacja ma także istotne znaczenie dla skuteczności promocji turystyki przyjazdowej do Polski.
Dla promocji turystyki polskiej szczególne znaczenie ma Ramowy program promocji akcesji Polski do UE, realizowany i koordynowany przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych w latach 2000‑2002.
Zakres i cele Programu działania Polskiej Organizacji Turystycznej
Podstawowym celem tego opracowania jest przedstawienie przesłanek i kierunków działania Polskiej Organizacji Turystycznej w latach 2001‑2004. Prezentowany średniookresowy program wyznacza zarazem priorytetowe działania w ramach statutowych zadań POT.
Kryteria efektywnego wykorzystania środków finansowych, zgodności działań regionalnych i krajowych, udziału podmiotów gospodarczych w realizacji zadań POT i możliwości pozyskania dodatkowych środków finansowych wyznaczają podstawowe priorytety programu. Określa on zwłaszcza priorytetowe działania w zakresie promocji turystyki przyjazdowej na rynkach zagranicznych.
Istotnym celem dokumentu jest poinformowanie innych resortów i sektorów gospodarki narodowej oraz samorządów i branży turystycznej o planach POT w zakresie promocji turystyki przyjazdowej do Polski. Pozwoli to na skoordynowanie działań promocyjnych wszystkich podmiotów w celu uzyskania większej ich skuteczności i optymalnego wykorzystania środków finansowych.
Punktem wyjścia do niniejszego programu były podstawowe prognozy i założenia rozwoju społeczno‑gospodarczego kraju oraz oceny bieżącej i przyszłej sytuacji na rynku turystycznym.
Opracowanie to prezentuje kompleksowo cele Polskiej Organizacji Turystycznej oraz metody ich realizacji. Osiągnięcie maksymalnej skuteczności wymaga jednak dostosowania działań programowych do poszczególnych rynków, zwłaszcza tych, na których działają ośrodki POT, oraz koncentracji środków i działań na zadaniach priorytetowych POT w promocji Polski za granicą. Dlatego Program działania Polskiej Organizacji Turystycznej będzie co roku uszczegółowiany i aktualizowany w formie rocznych planów operacyjnych dla poszczególnych rynków zagranicznych, ze szczególnym uwzględnieniem rynków objętych działalnością ośrodków POT.
Do opracowania dołączono zasady i ustalenia wprowadzone w 2000 roku przez Prezesa POT i regulujące rozmaite dziedziny aktywności i współpracy Polskiej Organizacji Turystycznej z samorządem terytorialnym i branżą turystyczną.
Niniejszy program nie zawiera preliminarza wydatków POT niezbędnych do zrealizowania zadań. Niedostatek ten spowodowany jest brakiem wiedzy na temat wysokości dotacji budżetowych w okresie objętym programem. Brak preliminarza nie pozwala na dokładniejsze opracowanie planów operacyjnych na najbliższe cztery lata. Rozdziały dotyczące finansowania i programu realizacji zadań mają zatem z konieczności charakter ramowy.
Kryteria efektywnego wykorzystania środków finansowych, zgodności działań regionalnych i krajowych, udziału podmiotów gospodarczych w realizacji zadań POT i możliwości pozyskania dodatkowych środków finansowych wyznaczają podstawowe priorytety programu. Określa on zwłaszcza priorytetowe działania w zakresie promocji turystyki przyjazdowej na rynkach zagranicznych.
Istotnym celem dokumentu jest poinformowanie innych resortów i sektorów gospodarki narodowej oraz samorządów i branży turystycznej o planach POT w zakresie promocji turystyki przyjazdowej do Polski. Pozwoli to na skoordynowanie działań promocyjnych wszystkich podmiotów w celu uzyskania większej ich skuteczności i optymalnego wykorzystania środków finansowych.
Punktem wyjścia do niniejszego programu były podstawowe prognozy i założenia rozwoju społeczno‑gospodarczego kraju oraz oceny bieżącej i przyszłej sytuacji na rynku turystycznym.
Opracowanie to prezentuje kompleksowo cele Polskiej Organizacji Turystycznej oraz metody ich realizacji. Osiągnięcie maksymalnej skuteczności wymaga jednak dostosowania działań programowych do poszczególnych rynków, zwłaszcza tych, na których działają ośrodki POT, oraz koncentracji środków i działań na zadaniach priorytetowych POT w promocji Polski za granicą. Dlatego Program działania Polskiej Organizacji Turystycznej będzie co roku uszczegółowiany i aktualizowany w formie rocznych planów operacyjnych dla poszczególnych rynków zagranicznych, ze szczególnym uwzględnieniem rynków objętych działalnością ośrodków POT.
Do opracowania dołączono zasady i ustalenia wprowadzone w 2000 roku przez Prezesa POT i regulujące rozmaite dziedziny aktywności i współpracy Polskiej Organizacji Turystycznej z samorządem terytorialnym i branżą turystyczną.
Niniejszy program nie zawiera preliminarza wydatków POT niezbędnych do zrealizowania zadań. Niedostatek ten spowodowany jest brakiem wiedzy na temat wysokości dotacji budżetowych w okresie objętym programem. Brak preliminarza nie pozwala na dokładniejsze opracowanie planów operacyjnych na najbliższe cztery lata. Rozdziały dotyczące finansowania i programu realizacji zadań mają zatem z konieczności charakter ramowy.
PROGRAM DZIAŁANIA POLSKIEJ ORGANIZACJI TURYSTYCZNEJ NA LATA 2001 - 2004
1. Program działań promocyjnych POT na lata 2001‑2004 będzie się koncentrować2. wokół następujących celów strategicznych:
Upowszechnienie wizerunku Polski jako kraju atrakcyjnego turystycznie pod względem kulturowym i przyrodniczym
Stworzenie spójnego systemu promocji turystycznej na szczeblu regionalnym i lokalnym oraz stymulowanie rozwoju produktu turystycznego
Stworzenie podstaw i zasad funkcjonowania nowoczesnego systemu informacji turystycznej.
3. Głównym celem działań promocyjnych POT jest wzrost przychodów z zagranicznej turystyki przyjazdowej poprzez wzrost liczby turystów, w tym turystów przyjeżdżających do Polski za pośrednictwem biur podróży oraz turystów przyjeżdżających do naszego kraju po raz pierwszy.
4. Osią promocji turystyki przyjazdowej do Polski prowadzonej przez POT w okresie 2001‑2004 są następujące priorytetowe produkty turystyczne:
Turystyka miejska i kulturowa
Turystyka aktywna z wykorzystaniem środowiska naturalnego Polski
Turystyka wypoczynkowa i zdrowotna.
5. Działania promocyjne POT będą się koncentrować6. na rynku niemieckim i rynkach pozostałych sąsiadów; dominować7. będzie promocja konkretnych produktów i ofert turystycznych.
5. POT będzie promowała Polskę we współpracy z Regionalnymi i Lokalnymi Organizacjami Turystycznymi i branżą turystyczną. Nastąpi zatem koncentracja środków na promocję turystyczną, co da efekt synergii i przyniesie wartość6. dodaną
7. POT będzie upowszechniać8. wizerunek Polski jako kraju atrakcyjnego dla turystów, m.in. przez:
współpracę z mediami za granicą i w kraju,
wydawanie zunifikowanych materiałów i publikacji turystycznych,
uczestnictwo w targach i wystawach,
public relations,
organizację seminariów, prezentacji i warsztatów,
współpracę z organizacjami międzynarodowymi.
9. POT będzie wspierać10. rozwój produktu turystycznego, m.in. przez:
współpracę z Forum Turystyki Przyjazdowej i organizacjami branżowymi,
współpracę z ROT‑ami i LOT‑ami,
organizację szkoleń zawodowych dla branży turystycznej,
organizację konkursów na najlepszy produkt turystyczny.
11. Przy realizacji swoich zadań POT będzie współpracować12. z Ministerstwem Gospodarki, Ministerstwem Spraw Zagranicznych, Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministrem Rozwoju Regionalnego i Budownictwa.
13. POT stworzy w Polsce system informacji turystycznej obejmujący centra i punkty informacji, oznakowanie dróg, internet oraz wydawnictwa broszurowe. Kluczowym założeniem tego przedsięwzięcia jest aktywny udział w tym systemie ROT‑ów i LOT‑ów.
14. POT będzie monitorowała swoją działalność15. i mierzyła efekty swoich działań w celu optymalnego wykorzystania posiadanych środków.
16. Głównym źródłem finansowania działalności POT będzie budżet centralny. POT będzie dążyła do stopniowego zwiększania udziału branży i samorządu terytorialnego w kosztach promocji Polski jako kraju atrakcyjnego turystycznie.
Upowszechnienie wizerunku Polski jako kraju atrakcyjnego turystycznie pod względem kulturowym i przyrodniczym
Stworzenie spójnego systemu promocji turystycznej na szczeblu regionalnym i lokalnym oraz stymulowanie rozwoju produktu turystycznego
Stworzenie podstaw i zasad funkcjonowania nowoczesnego systemu informacji turystycznej.
3. Głównym celem działań promocyjnych POT jest wzrost przychodów z zagranicznej turystyki przyjazdowej poprzez wzrost liczby turystów, w tym turystów przyjeżdżających do Polski za pośrednictwem biur podróży oraz turystów przyjeżdżających do naszego kraju po raz pierwszy.
4. Osią promocji turystyki przyjazdowej do Polski prowadzonej przez POT w okresie 2001‑2004 są następujące priorytetowe produkty turystyczne:
Turystyka miejska i kulturowa
Turystyka aktywna z wykorzystaniem środowiska naturalnego Polski
Turystyka wypoczynkowa i zdrowotna.
5. Działania promocyjne POT będą się koncentrować6. na rynku niemieckim i rynkach pozostałych sąsiadów; dominować7. będzie promocja konkretnych produktów i ofert turystycznych.
5. POT będzie promowała Polskę we współpracy z Regionalnymi i Lokalnymi Organizacjami Turystycznymi i branżą turystyczną. Nastąpi zatem koncentracja środków na promocję turystyczną, co da efekt synergii i przyniesie wartość6. dodaną
7. POT będzie upowszechniać8. wizerunek Polski jako kraju atrakcyjnego dla turystów, m.in. przez:
współpracę z mediami za granicą i w kraju,
wydawanie zunifikowanych materiałów i publikacji turystycznych,
uczestnictwo w targach i wystawach,
public relations,
organizację seminariów, prezentacji i warsztatów,
współpracę z organizacjami międzynarodowymi.
9. POT będzie wspierać10. rozwój produktu turystycznego, m.in. przez:
współpracę z Forum Turystyki Przyjazdowej i organizacjami branżowymi,
współpracę z ROT‑ami i LOT‑ami,
organizację szkoleń zawodowych dla branży turystycznej,
organizację konkursów na najlepszy produkt turystyczny.
11. Przy realizacji swoich zadań POT będzie współpracować12. z Ministerstwem Gospodarki, Ministerstwem Spraw Zagranicznych, Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministrem Rozwoju Regionalnego i Budownictwa.
13. POT stworzy w Polsce system informacji turystycznej obejmujący centra i punkty informacji, oznakowanie dróg, internet oraz wydawnictwa broszurowe. Kluczowym założeniem tego przedsięwzięcia jest aktywny udział w tym systemie ROT‑ów i LOT‑ów.
14. POT będzie monitorowała swoją działalność15. i mierzyła efekty swoich działań w celu optymalnego wykorzystania posiadanych środków.
16. Głównym źródłem finansowania działalności POT będzie budżet centralny. POT będzie dążyła do stopniowego zwiększania udziału branży i samorządu terytorialnego w kosztach promocji Polski jako kraju atrakcyjnego turystycznie.
Przebieg prywatyzacji w Polsce
Poprzez pojęcie prywatyzacji rozumiemy zmiany stosunków własnościowych polegającą na udostępnieniu udziałów i akcji przedsiębiorstw państwowych przekształcanych w spółki lub na sprzedaży przedsiębiorstw bądź ich składników majątkowych osobom prywatnym (fizycznym i prawnym); także zwrot odpowiedniej części majątku w wypadku rozwiązania osoby prawnej.
Nierozłącznym pojęciem związanym z polską prywatyzacją jest pojęcie transformacji gospodarczej. Transformacja gospodarcza oznacza przechodzenie od gospodarki socjalistycznej, szczególnego przypadku nie rynkowego systemu gospodarczego, do gospodarki rynkowej, w której rośnie udział własności prywatnej. Transformacja gospodarcza jest więc synonimem reformy rynkowej. Ponadto transformacja gospodarcza obejmuje, tam gdzie jest to konieczne, stabilizację makroekonomiczną.
Gospodarka polska u progu transformacji systemowej
charakteryzowała się następującymi cechami:
- Malejąca aktywność wykorzystania zasobów
- Wadliwa struktura przemysłowa, która odznaczała się nadmiernym rozwojem branż ciężkich i niedorozwojem lekkich oraz słabym rozwojem gałęzi stosujących nowoczesne technologie
- Nierównowagą gospodarczą w postaci niedoboru dóbr konsumpcyjnych
i inwestycyjnych
- Dominacja sektora państwowego w przemyśle
- Rozregulowaniem sfery finansów, mający swój wyraz w rosnącej inflacji, sztucznym systemie cen i kursów walutowych, rozbudowanych dotacjach
i deficycie budżetowym.
W końcu lat osiemdziesiątych długotrwały kryzys i rozkład nakazowo-rozdzielczych mechanizmów zarządzania doprowadził do całkowitego upadku gospodarki. Niedostatek towarów był coraz większy w stosunku do wielkości pieniądza. Nastała hiperinflacja, a wraz z nią postępowała deprecjacja złotego. Stopa życiowa obniżała się z każdym miesiącem.
Od 06.02 do 05.04 1989r odbyły się obrady tzw „Okrągłego Stołu”
w sprawach ekonomicznych porozumienie dotyczyło m. in. rozwoju samorządności i partycypacji pracowniczej, swobodnego kształtowania się struktury własnościowej, rozwoju stosunków rynkowych i konkurencji, likwidowania pozostałości systemu nakazowo-rozdzielczego, prowadzenia jednolitej polityki finansowej wobec przedsiębiorstw oraz podporządkowania selekcji kadr kierowniczych w przedsiębiorstwach kryterium fachowości. Już pierwsze kilka tygodni obowiązywania nowych reguł ekonomicznych przyniosło zmiany, kurs dolara ustabilizował się, a w sklepach – w miejsce kolejek – zaczęło pojawiać się coraz więcej towarów, ale ceny były szokująco wysokie. W styczniu, zamiast planowanych 45%, inflacja wyniosła aż 78,6%. W następnych miesiącach wzrost cen był już jednak wyraźnie niższy: w lutym wyniósł jeszcze 23,8%, ale w marcu tylko 4,3%, a w kwietniu 7,5%. Symbolem rozwoju wolnego rynku było pojawienie się na szeroką skalę handlu ulicznego, który – stosując niskie marże – łagodził nieco skutki obniżenia stopy życiowej.
W lipcu 1990 roku zostały uchwalone ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych i utworzenia urzędu Ministerstwa Przekształceń Własnościowych, które oprócz już istniejących uregulowań prawnych, dotyczących przedsiębiorstw państwowych, stanowiły podstawę prawną zmian własnościowych. Do kwietnia 1997 roku przeprowadzono prywatyzację, stosując metodę kapitałową oraz likwidacyjną. Likwidację przewidywała również ustawa z 25 września 1981 roku o przedsiębiorstwie państwowym w odniesieniu do przedsiębiorstw nierentownych, co często prowadziło do niejasności, przeciw której protestowały nie tylko załogi prywatyzowanych przedsiębiorstw, ale też praktycy i teoretycy gospodarczy. Odpowiedzią na krytykę była ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, która weszła w życie 8 kwietnia 1997 roku.
Przewiduje ona dwie metody prywatyzacji – pośrednią i bezpośrednią, co upraszcza procedurę prywatyzacyjną. Pierwsza metoda składa się z dwóch etapów: komercjalizacji oraz zbycia akcji powstałej spółki, przy czym pierwszy z nich jest warunkiem koniecznym do przeprowadzenia drugiego. Komercjalizacji dokonuje minister Skarbu Państwa na wniosek dyrektora przedsiębiorstwa państwowego, rady pracowniczej lub z własnej inicjatywy. Komercjalizacja polega na przekształceniu formy prawnej przedsiębiorstwa, które ze swej dotychczasowej formy, tj. przedsiębiorstwa państwowego, staje się spółką prawa handlowego. Taka zmiana formy prawnej gwarantuje zachowanie przez firmę osobowości prawnej, a powstała spółka stanowi w 100% własność Skarbu Państwa. Po przekształceniu następuje drugi etap prywatyzacji pośredniej, polegający na zbyciu przez Skarb Państwa akcji osobom fizycznym lub prawnym.
Drugą metodą dopuszczoną przez ustawę stanowi prywatyzacja bezpośrednia, do której przeprowadzenia ustawodawca dopuszcza trzy warianty:
1) Rozporządzenie majątkiem przedsiębiorstwa
2) Wniesienie go do innej spółki
3) Oddanie do odpłatnego korzystania
Prywatyzacja ta dotyczy małych przedsiębiorstw państwowych.
Drugi wariant prywatyzacji bezpośredniej stanowi utworzenie przez Skarb Państwa z innymi podmiotami spółki prawa handlowego. Skarb Państwa wnosi do niej aport w postaci sprywatyzowanego przedsiębiorstwa, a w zamian obejmuje maksymalnie 75% akcji.
Nowością w ustawie o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw są bony prywatyzacyjne. Ich emisję inicjuje Sejm na wniosek Rady Ministrów, podejmując uchwałę. Bony mają służyć do zapłaty za: nabycie praw akcji powstałych w wyniku przekształcenia przedsiębiorstw państwowych, nabycie tytułów uczestnictwa w instytucjach finansowych, dysponujących akcjami powstałymi w wyniku przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego i nabycie przedsiębiorstw. Bony prywatyzacyjne zgodnie z ustawą przydzielane nieodpłatnie w równej liczbie wszystkim obywatelom Rzeczpospolitej Polskiej zamieszkałym w kraju.
Specyficzną metodą prywatyzacji jest tzw. Program Powszechnej Prywatyzacji (PPP), realizowany od grudnia 1994 roku. Został on wdrożony z myślą o wzroście konkurencyjności i efektywności przedsiębiorstw oraz poszerzeniu dla nich rynków zbytu. U podstaw PPP tkwi idea narodowych funduszy inwestycyjnych, tworzonych w celu gromadzenia i obrotu akcjami prywatyzowanych przedsiębiorstw oraz odpłatnego przekazania świadectw udziałowych NFI wszystkim pełnoletnim obywatelom. NFI powinny działać przez 10 lat, ale po tym okresie mogą przekształcić się w fundusze powiernicze. Celem funduszy jest pomnażanie majątku spółki. Fundusz może nabywać też akcje innych firm. Głównym motorem wzrostu gospodarczego w Polsce stał się sektor prywatny, a prywatyzacja (odgórna i oddolna) przyczyniła się do powstawania bardziej konkurencyjnych struktur w gospodarce. W 2001 r. sektor prywatny wytwarzał już prawie 75% produktu krajowego brutto, zatrudniając ponad 70% wszystkich aktywnych zawodowo Polaków.
Stocznia w Szczecinie. Tak jak w krajach Unii Europejskiej, najtrudniejsze w prywatyzacji i restrukturyzacji okazały się branże ciężkie, o szczególnym znaczeniu społecznym. Trwa proces prywatyzacji grupy dużych przedsiębiorstw w przemyśle hutniczym, chemicznym i maszynowym, a także w energetyce (proces prywatyzacji już trwa, a zainteresowanie inwestorów z zagranicy tą branżą szybko rośnie), gazownictwie, transporcie (przede wszystkim PKP), a także w przemyśle wydobywczym. Zmiany w strukturze własnościowej gospodarki i właściwe funkcjonowanie rynku wymagały stworzenia ram prawnych wspierających rozwój swobodnej i rzetelnej konkurencji. Proces ten zamknął się uchwaleniem - pod koniec lat 1990-tych - m.in. ustaw dotyczących swobody działalności gospodarczej, reguł udzielania i monitorowania pomocy publicznej oraz implementujących acquis communautaire (porządek prawny Unii Europejskiej). Eksperci OECD oraz Unii Europejskiej wypowiadają się na ogół pozytywnie o stanie polskiej gospodarki, podnosząc jednocześnie sprawę zbyt wolnego tempa prywatyzacji.
Przystąpienie Polski do Uni Europejskiej oznacza uzyskanie gwarancji dla trwałości przemian zapoczątkowanych w 1989r i przyśpieszenie rozwoju cywilizacyjnego.
Nierozłącznym pojęciem związanym z polską prywatyzacją jest pojęcie transformacji gospodarczej. Transformacja gospodarcza oznacza przechodzenie od gospodarki socjalistycznej, szczególnego przypadku nie rynkowego systemu gospodarczego, do gospodarki rynkowej, w której rośnie udział własności prywatnej. Transformacja gospodarcza jest więc synonimem reformy rynkowej. Ponadto transformacja gospodarcza obejmuje, tam gdzie jest to konieczne, stabilizację makroekonomiczną.
Gospodarka polska u progu transformacji systemowej
charakteryzowała się następującymi cechami:
- Malejąca aktywność wykorzystania zasobów
- Wadliwa struktura przemysłowa, która odznaczała się nadmiernym rozwojem branż ciężkich i niedorozwojem lekkich oraz słabym rozwojem gałęzi stosujących nowoczesne technologie
- Nierównowagą gospodarczą w postaci niedoboru dóbr konsumpcyjnych
i inwestycyjnych
- Dominacja sektora państwowego w przemyśle
- Rozregulowaniem sfery finansów, mający swój wyraz w rosnącej inflacji, sztucznym systemie cen i kursów walutowych, rozbudowanych dotacjach
i deficycie budżetowym.
W końcu lat osiemdziesiątych długotrwały kryzys i rozkład nakazowo-rozdzielczych mechanizmów zarządzania doprowadził do całkowitego upadku gospodarki. Niedostatek towarów był coraz większy w stosunku do wielkości pieniądza. Nastała hiperinflacja, a wraz z nią postępowała deprecjacja złotego. Stopa życiowa obniżała się z każdym miesiącem.
Od 06.02 do 05.04 1989r odbyły się obrady tzw „Okrągłego Stołu”
w sprawach ekonomicznych porozumienie dotyczyło m. in. rozwoju samorządności i partycypacji pracowniczej, swobodnego kształtowania się struktury własnościowej, rozwoju stosunków rynkowych i konkurencji, likwidowania pozostałości systemu nakazowo-rozdzielczego, prowadzenia jednolitej polityki finansowej wobec przedsiębiorstw oraz podporządkowania selekcji kadr kierowniczych w przedsiębiorstwach kryterium fachowości. Już pierwsze kilka tygodni obowiązywania nowych reguł ekonomicznych przyniosło zmiany, kurs dolara ustabilizował się, a w sklepach – w miejsce kolejek – zaczęło pojawiać się coraz więcej towarów, ale ceny były szokująco wysokie. W styczniu, zamiast planowanych 45%, inflacja wyniosła aż 78,6%. W następnych miesiącach wzrost cen był już jednak wyraźnie niższy: w lutym wyniósł jeszcze 23,8%, ale w marcu tylko 4,3%, a w kwietniu 7,5%. Symbolem rozwoju wolnego rynku było pojawienie się na szeroką skalę handlu ulicznego, który – stosując niskie marże – łagodził nieco skutki obniżenia stopy życiowej.
W lipcu 1990 roku zostały uchwalone ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych i utworzenia urzędu Ministerstwa Przekształceń Własnościowych, które oprócz już istniejących uregulowań prawnych, dotyczących przedsiębiorstw państwowych, stanowiły podstawę prawną zmian własnościowych. Do kwietnia 1997 roku przeprowadzono prywatyzację, stosując metodę kapitałową oraz likwidacyjną. Likwidację przewidywała również ustawa z 25 września 1981 roku o przedsiębiorstwie państwowym w odniesieniu do przedsiębiorstw nierentownych, co często prowadziło do niejasności, przeciw której protestowały nie tylko załogi prywatyzowanych przedsiębiorstw, ale też praktycy i teoretycy gospodarczy. Odpowiedzią na krytykę była ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, która weszła w życie 8 kwietnia 1997 roku.
Przewiduje ona dwie metody prywatyzacji – pośrednią i bezpośrednią, co upraszcza procedurę prywatyzacyjną. Pierwsza metoda składa się z dwóch etapów: komercjalizacji oraz zbycia akcji powstałej spółki, przy czym pierwszy z nich jest warunkiem koniecznym do przeprowadzenia drugiego. Komercjalizacji dokonuje minister Skarbu Państwa na wniosek dyrektora przedsiębiorstwa państwowego, rady pracowniczej lub z własnej inicjatywy. Komercjalizacja polega na przekształceniu formy prawnej przedsiębiorstwa, które ze swej dotychczasowej formy, tj. przedsiębiorstwa państwowego, staje się spółką prawa handlowego. Taka zmiana formy prawnej gwarantuje zachowanie przez firmę osobowości prawnej, a powstała spółka stanowi w 100% własność Skarbu Państwa. Po przekształceniu następuje drugi etap prywatyzacji pośredniej, polegający na zbyciu przez Skarb Państwa akcji osobom fizycznym lub prawnym.
Drugą metodą dopuszczoną przez ustawę stanowi prywatyzacja bezpośrednia, do której przeprowadzenia ustawodawca dopuszcza trzy warianty:
1) Rozporządzenie majątkiem przedsiębiorstwa
2) Wniesienie go do innej spółki
3) Oddanie do odpłatnego korzystania
Prywatyzacja ta dotyczy małych przedsiębiorstw państwowych.
Drugi wariant prywatyzacji bezpośredniej stanowi utworzenie przez Skarb Państwa z innymi podmiotami spółki prawa handlowego. Skarb Państwa wnosi do niej aport w postaci sprywatyzowanego przedsiębiorstwa, a w zamian obejmuje maksymalnie 75% akcji.
Nowością w ustawie o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw są bony prywatyzacyjne. Ich emisję inicjuje Sejm na wniosek Rady Ministrów, podejmując uchwałę. Bony mają służyć do zapłaty za: nabycie praw akcji powstałych w wyniku przekształcenia przedsiębiorstw państwowych, nabycie tytułów uczestnictwa w instytucjach finansowych, dysponujących akcjami powstałymi w wyniku przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego i nabycie przedsiębiorstw. Bony prywatyzacyjne zgodnie z ustawą przydzielane nieodpłatnie w równej liczbie wszystkim obywatelom Rzeczpospolitej Polskiej zamieszkałym w kraju.
Specyficzną metodą prywatyzacji jest tzw. Program Powszechnej Prywatyzacji (PPP), realizowany od grudnia 1994 roku. Został on wdrożony z myślą o wzroście konkurencyjności i efektywności przedsiębiorstw oraz poszerzeniu dla nich rynków zbytu. U podstaw PPP tkwi idea narodowych funduszy inwestycyjnych, tworzonych w celu gromadzenia i obrotu akcjami prywatyzowanych przedsiębiorstw oraz odpłatnego przekazania świadectw udziałowych NFI wszystkim pełnoletnim obywatelom. NFI powinny działać przez 10 lat, ale po tym okresie mogą przekształcić się w fundusze powiernicze. Celem funduszy jest pomnażanie majątku spółki. Fundusz może nabywać też akcje innych firm. Głównym motorem wzrostu gospodarczego w Polsce stał się sektor prywatny, a prywatyzacja (odgórna i oddolna) przyczyniła się do powstawania bardziej konkurencyjnych struktur w gospodarce. W 2001 r. sektor prywatny wytwarzał już prawie 75% produktu krajowego brutto, zatrudniając ponad 70% wszystkich aktywnych zawodowo Polaków.
Stocznia w Szczecinie. Tak jak w krajach Unii Europejskiej, najtrudniejsze w prywatyzacji i restrukturyzacji okazały się branże ciężkie, o szczególnym znaczeniu społecznym. Trwa proces prywatyzacji grupy dużych przedsiębiorstw w przemyśle hutniczym, chemicznym i maszynowym, a także w energetyce (proces prywatyzacji już trwa, a zainteresowanie inwestorów z zagranicy tą branżą szybko rośnie), gazownictwie, transporcie (przede wszystkim PKP), a także w przemyśle wydobywczym. Zmiany w strukturze własnościowej gospodarki i właściwe funkcjonowanie rynku wymagały stworzenia ram prawnych wspierających rozwój swobodnej i rzetelnej konkurencji. Proces ten zamknął się uchwaleniem - pod koniec lat 1990-tych - m.in. ustaw dotyczących swobody działalności gospodarczej, reguł udzielania i monitorowania pomocy publicznej oraz implementujących acquis communautaire (porządek prawny Unii Europejskiej). Eksperci OECD oraz Unii Europejskiej wypowiadają się na ogół pozytywnie o stanie polskiej gospodarki, podnosząc jednocześnie sprawę zbyt wolnego tempa prywatyzacji.
Przystąpienie Polski do Uni Europejskiej oznacza uzyskanie gwarancji dla trwałości przemian zapoczątkowanych w 1989r i przyśpieszenie rozwoju cywilizacyjnego.
Subskrybuj:
Posty (Atom)